Một xã đảo ở Quảng Ninh, giống cây đặc sản này treo đầy trái vàng, ăn đã ngon, chụp ảnh còn “ngon” hơn

Khấm khá nhờ cam Vạn Yên

Vân Đồn không chỉ được biết đến là vựa nuôi trồng thủy sản của Quảng Ninh, mà còn được biết đến bởi một sản vật nổi tiếng khác, đó là cam Vạn Yên.

Trong cái nắng hanh hao đầu đông, dọc tuyến đường, trên những sườn đồi ở thôn 10/10 (xã Vạn Yên, huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh) đều là những vườn cam chín vàng, đung đưa trong gió. Cam Vạn Yên được người dân trồng chủ yếu trên núi đá, nhưng lại có vị ngọt thanh mát, lớp vỏ mỏng và mùi thơm đặc trưng.

Trong xã cũng không ai còn nhớ rõ về nguồn gốc giống cam bản địa này, chỉ biết rằng từ đời ông cha đã thấy cây cam được trồng ở vùng đất nơi đây.

Thế nhưng có một thời, thức quả đặc sản này đứng trước nguy cơ suy giảm mạnh. Vào những năm 1990, những cây cam ở Vạn Yên thoái hóa giống, sâu bệnh, sản lượng và chất lượng thấp nên bị chặt phá, nhường chỗ cho cây keo và các cây trồng khác.

Nhờ sự nỗ lực kiên trì giữ gìn của những người như ông Trần Văn Hậu (HTX Nông trang Vạn Yên), bà Lê Thị Bảy (HTX Cam Mùng Mười Tháng Mười) cùng với các dự án bảo tồn, phục tráng giống cam quý…. mà giống cam Vạn Yên được hồi sinh và ngày càng khẳng định được thương hiệu. Hiện nay, Vạn Yên là vùng trồng cam tập trung lớn nhất của huyện đảo Vân Đồn với diện tích lên tới khoảng 180ha. Từ cây cam, nhiều gia đình đã vươn lên thoát nghèo, có của ăn của để.

Bà Lê Thị Bảy – Giám đốc HTX Cam Mùng Mười Tháng Mười cho biết, bà đến nơi này lập nghiệp và trồng cam từ năm 1998. Hiện nay, trong thôn có 75 hộ thì có đến 55 hộ trồng cam với tổng diện tích khoảng 120ha. Từ cây cam, người dân trong thôn ngày càng khấm khá, xây được nhà cửa khang trang, mua được xe ô tô… Từ năm 2015 đến nay, trên địa bàn thôn không còn hộ nghèo.

Để gìn giữ và phát huy giá trị cây cam, trong những năm qua, cam Vạn Yên được người dân trồng, chăm sóc hoàn toàn theo tiêu chuẩn VietGAP. Nguồn nước tưới được tận dụng từ những khe nước trong rừng chảy ra; phân bón hữu cơ, bón lót 4 lần/năm và hạn chế tối đa việc sử dụng thuốc trừ sâu, nên cam rất sạch và ngon, ngọt. Năm 2016, cam Vạn Yên được UBND tỉnh Quảng Ninh công nhận, cấp chứng nhận sản phẩm OCOP.

Bên cạnh đó, hiện nay nhiều hộ trồng cam tại xã Vạn Yên còn áp dụng các phương pháp khoa học, kỹ thuật để chiết ghép, nhân giống cây. Vì thế, diện tích cam Vạn Yên ngày càng được nhân rộng, là loại cây trồng chủ lực tại địa phương trong nhiều năm qua.

Năm 2024, siêu bão Yagi đổ bộ trực tiếp vào Quảng Ninh, trong đó Vân Đồn là một trong hai địa phương chịu thiệt hại nặng nề nhất. Dù vậy, những cây cam Vạn Yên vẫn hiên ngang bám đất, bám vườn. Tổng sản lượng cam toàn xã Vạn Yên vẫn ước đạt trên 300 tấn quả.

Phát triển du lịch sinh thái ở vùng cam Vạn Yên

Không chỉ dừng lại ở việc tiêu thụ cam, giờ đây người dân Vạn Yên còn mạnh dạn đầu tư, phát triển mô hình du lịch sinh thái tại ngay chính vườn cam của gia đình mình. Những năm gần đây, mỗi khi vào vụ thu hoạch, những vườn cam vàng óng ở Vạn Yên lại trở thành điểm đến lý tưởng cho du khách tham quan, trải nghiệm, nhất là vào những ngày cuối tuần..

Để nâng cao chất lượng phục vụ, nhiều nhà vườn cũng sửa chữa, tôn tạo khuôn viên, cảnh quan đẹp, check-in hấp dẫn để thu hút du khách.

Anh Trần Danh Đại (thôn 10/10, xã Vạn Yên, huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh) – chủ trang trại Nông nghiệp xanh 1983 phấn khởi giới thiệu: “Ngoài vườn cam của gia đình, tôi đã đầu tư thêm ao nuôi cá, nuôi lợn rừng, gà thả đồi, trồng thanh long, thanh mai, rau màu theo mùa… để phục vụ khách tham quan, trải nghiệm. Sau khi trải nghiệm vườn cam, du khách có thể câu cá, nghỉ ngơi, thưởng thức các món ăn ngay tại nhà vườn, mua quà mang về. Mặc dù mới đi vào hoạt động nhưng trang trại đã đón lượng khá lớn du khách đến tham quan, trải nghiệm”.

Mô hình du lịch sinh thái tại vườn cam không chỉ mang lại cho nông dân thêm một nguồn thu nhập mà qua đó góp phần lan tỏa, quảng bá hình ảnh du lịch địa phương và thương hiệu cam Vạn Yên của Vân Đồn. Cách làm này đang hứa hẹn sẽ là hướng đi mới để phát triển du lịch và sản phẩm OCOP của Vân Đồn trong những năm tiếp theo.

Cùng bạn bè đến trải nghiệm vườn cam, chị Nguyễn Thị Lê (TP.Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh) thích thú chia sẻ: “Nhóm chúng tôi đi 3 xe ô tô con đến vườn cam này. Không khí ở đây rất trong lành, mát mẻ, chúng tôi tự tay hái cam, sau đó ăn trưa cũng tại đây và còn mua được rất nhiều thứ mang về. Tôi hy vọng sắp tới sẽ có thêm cơ hội để quay lại nơi đây”.

Để phát triển du lịch sinh thái từ những vườn cam Vạn Yên, bắt đầu từ năm 2023, địa phương đã tổ chức Tuần lễ cam Vân Đồn, qua đó thu hút đông đảo du khách. Tuần lễ không chỉ là dịp để giới thiệu, quảng bá hình ảnh, tiềm năng trong phát triển du lịch gắn với vườn cam mà còn tôn vinh các hộ trồng cam với những nỗ lực trong duy trì, nâng cao chất lượng và hình thành nên sản phẩm OCOP địa phương. Nối tiếp thành công này, huyện Vân Đồn dự kiến tổ chức Tuần lễ cam Vân Đồn năm 2024 từ ngày 7-9/12, với nhiều hoạt động, chương trình hấp dẫn.