Tranh cãi quanh đề xuất siết cho vay từ căn nhà thứ 2

Dự thảo Nghị quyết về cơ chế kiểm soát, kiềm chế giá bất động sản do Bộ Xây dựng trình Chính phủ có đề xuất nhiều biện pháp để kiềm chế sự tăng giá nhà ở bất hợp lý.

Một trong những nội dung đáng chú ý của dự thảo là chính sách cho vay đối với người mua nhà ở. Dự thảo quy định các tổ chức tín dụng đang hoạt động tại Việt Nam áp dụng hạn mức cho vay không quá 50% giá trị hợp đồng mua bán nhà ở đối với các khoản vay mua nhà ở thứ 2 và không quá 30% đối với các khoản vay mua nhà ở từ thứ 3 trở lên.

Đề xuất này đang vấp phải nhiều luồng ý kiến trái chiều và đưa ra một số giải pháp tổng thể kiềm chế giá nhà tăng.

Cần nhưng chưa đủ

TS Phạm Thế Anh – Trưởng Khoa Kinh tế học, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân – nói dự thảo này đề cập tới 3 nhóm giải pháp đều rất tích cực. Đó là minh bạch trong giao dịch; phân biệt tỷ lệ cho vay (theo giá trị căn nhà) giữa căn nhà thứ nhất với căn nhà thứ 2, thứ 3 trở lên; tăng cung nhà ở thương mại giá phù hợp.

Ông giải thích, hạn chế tín dụng bất động sản là một trong những công cụ thuộc chính sách cẩn trọng vĩ mô ( policy), được rất nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng, đặc biệt là sau cuộc khủng hoảng tài chính 2008. Nguyên nhân xuất phát của nó là cho vay mua nhà dưới chuẩn, thiếu kiểm soát.

Mục tiêu của macroprudential policy là ngăn chặn rủi ro tích tụ và lan truyền trong hoạt động tín dụng và bong bóng giá tài sản, giúp tăng khả năng chống chịu của hệ thống tài chính khi xảy ra các cú sốc.

Bên cạnh giới hạn tỷ lệ cho vay trên giá trị tài sản, ông Thế Anh nói còn có rất nhiều các công cụ khác như giới hạn tỷ lệ nợ trên thu nhập, giới hạn tăng trưởng tín dụng theo lĩnh vực, yêu cầu vốn tối thiểu, tăng lãi suất hoặc hệ số rủi ro cho vay bất động sản, tăng thuế giao dịch bất động sản ngắn hạn…

Nhiều quốc gia đã áp dụng các công cụ này để chống đầu cơ, “thổi giá” bất động, từ đó ngăn chặn rủi ro hệ thống như Singapore, Hàn Quốc, Trung Quốc, Thái Lan, Anh, Mỹ, Canada…

Ngoài ra, ông Thế Anh cho rằng, việc giới hạn tỷ lệ cho vay sẽ giúp hạn chế tín dụng chảy vào đầu cơ bất động sản nhưng khó ngăn cản được những nhà đầu cơ không dùng vốn vay.

Hành vi đầu cơ găm giữ, thổi giá bất động sản khó mà bị chặn lại bởi giới đầu cơ hiện nay không hề thiếu tiền và chỉ cần đặt cọc một khoản nhỏ là đã có thể lũng đoạn thị trường. Những ngân hàng phụ thuộc nhiều vào cho vay bất động sản (đầu cơ) sẽ chịu ảnh hưởng nhiều hơn.

Siết mức cho vay có thể hạn chế tính cơ động của thị trường

Ngược lại, chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển cho rằng Bộ Xây dựng đang muốn kiềm chế nhà đầu cơ bất động sản để hạ nhiệt thị trường. Việc giảm mức cho vay này có tác động tích cực giúp giảm bớt đầu cơ.

Tuy nhiên, dự thảo có vẻ như đang can thiệp vào thị trường vốn hoạt động của ngân hàng và chính sách tiền tệ. Thị trường bất động sản nói riêng và thị trường tài chính tín dụng nói chung, cần sự ổn định lâu dài, không nên tìm kiếm giải pháp ngắn hạn.

Cũng theo ông Hiển, việc giới hạn mức cho vay có thể hạn chế tính cơ động của thị trường, gây ảnh hưởng lớn. Bởi ngành bất động sản còn nhiều khó khăn và chưa đáp ứng đủ cho số đông người có nhu cầu nhà ở tại các thành phố lớn.

Do đó, các chính sách cần nhìn rộng lớn, tổng thể hơn, kết hợp giữa an sinh và phát triển kinh tế, thay vì chỉ tập trung vào việc kéo giảm giá nhà ở tại các đô thị lớn như TPHCM.

Ông Hiển đề xuất thay vì tập trung giải pháp siết đầu ra, các ngân hàng phải làm đúng chức năng thẩm định, không cho vay các dự án chỉ “bán trên giấy”, không thực hiện, hoặc dự án giá quá cao, hay người vay không có khả năng trả. Các ngân hàng cũng cần tập trung nâng tiêu chuẩn giám sát, nâng cấp cán bộ tín dụng, đảm bảo làm đúng nghiệp vụ.

Một số ý kiến khác cho rằng thay vì tính phương án hạn chế đầu cơ bằng các biện pháp can thiệp hành chính, cơ quan Nhà nước cần có giải pháp tổng thể tăng nguồn cung nhà ở thực, đẩy nhanh thủ tục pháp lý, rút ngắn thời gian phê duyệt dự án, giảm chi phí đầu vào.

Các bên cũng ủng hộ chính sách phát triển nhà ở thương mại giá phù hợp mà dự thảo đề cập, như một cách tăng nguồn cung trên thị trường và đảm bảo an sinh.